Muzyka na żywo do etiud Romana Polańskiego
Na tle wszystkich dzieł Romana Polańskiego, filmy krótkometrażowe należą do najrzadziej prezentowanych. Tymczasem, w latach 1958 - 1962, jako student Łódzkiej Filmówki w okresie jej największej świetności, reżyser zrealizował całą serię krótkich filmów: od przekornych ćwiczeń warsztatowych, takich jak „Morderstwo“ (1957) i „Uśmiech zębiczny“ (1957), przez metaforyczne „Rozbijemy zabawę“ (1957) i „Ssaki“ (1962), aż do „Dwóch ludzi z szafą“ (1958), który to film przyniósł Polańskiemu międzynarodowy rozgłos.
Etiudy noszą znamiona surrealistycznego i nierzadko mrocznego stylu, który reżyser ujawni w przyszłości; jego geniuszu narracyjnego oraz niestrudzonego poszukiwania prawdy o ludzkiej naturze – jakkolwiek okrutna i bezlitosna nie miałaby się okazać. Ten sam groteskowy i często niepokojący świat wczesnych filmów Polańskiego, w połączeniu z precyzyjną i pomysłową reżyserią są elementami, które można odnaleźć w jego późniejszych arcydziełach, takich jak Dziecko Rosemary, Chinatown czy Pianista.
Sza/Za (Paweł Szamburski i Patryk Zakrocki) są muzykami, improwizatorami i promotorami kultury na warszawskiej scenie muzycznej i w niezależnych ośrodkach sztuki od roku 1999. Do pokazu, skomponowali specjalnie podkład muzyczny, zainspirowany dokonaniami Komedy.Muzyka Sza/Zy jest niezwykłym połączeniem hałasu i ciszy, popu i współczesnej muzyki kameralnej; piękna i brzydoty w dźwiękach; mądrości i naiwnej beztroski. Używając klarnetu, skrzypiec, analogowych „loops” oraz delikatnych efektów dźwiękowych, muzycy usiłują zamazać granice pomiędzy tymi wartościami oraz “wyzwolić” zarówno scenę, jak i publiczność od utartych i sprawdzonych oczekiwań kulturowych
Filmy:
„MORDERSTWO“
Polska 1957
35 mm, 1min 30 sek
Scenariusz i reżyseria: Roman Polański
Pierwszy film, czy raczej ćwiczenie reżyserskie Polańskiego – to krótka scena, w której śpiący mężczyzna zostaje śmiertelnie dźgnięty nożem przez nieznanego intruza, o zaskakująco niewinnej twarzy.
„UŚMIECH ZĘBICZNY“
Polska 1957
35 mm, 1 min 27 sek.
Reżyseria: Roman Polański
Przystojny podglądacz zauroczony jest widokiem swojej roznegliżowanej sąsiadki – do momentu, kiedy na jej miejscu nie pojawi się… mąż.
„ROZBIJEMY ZABAWĘ“
Polska 1957
35 mm, 7 min 38 sek.
Scenariusz i reżyseria: Roman Polański
Grupa wandali wdziera się na studencką potańcówkę, zaczepiając dziewczyny, bijąc i wpychając do wody mężczyzn. Ten akt bezmyślnej przemocy, wyreżyserowany z choreograficzną perfekcją współgrającą z elektryzującym podkładem jazzowym Krzysztofa Komedy i przywodzi na myśl słynną scenę z „Chinatown”, w której postać grana przez reżysera kaleczy nos Jacka Nicholsona.
Do „zabawy” Polański zaangażował prawdziwych chuliganów – „chłopców z Bałut”, zaskakując swoich kolegów zaangażowanych w produkcję do tego stopnia, że wielu z nich długo nie mogło mu wybaczyć tego eksperymentu.
„DWAJ LUDZIE Z SZAFďż˝?“
Polska 1958
35 mm, 15 min.
Scenariusz i reżyseria: Roman Polański
Ten bodaj najwybitniejszy krótki film Polańskiego, to historia dwóch anonimowych mężczyzn, którzy pewnego dnia wynurzają się z morza i dźwigając wielką, nieporęczną, starą szafę ruszają w miasto, gdzie każdy, kogo napotykają na swej drodze jest wrogi i okrutny. Ta pełna surrealizmu i lirycznej atmosfery przypowieść, stanowi przykład wyrafinowanej reżyserii,: oszczędnej w dialogach i bogatej w sugestywne obrazowanie; pełnej okrucieństwa i wrażliwości jednocześnie. Wielu teoretyków interpretuje film jako metaforę nonkonformisty dźwigającego ciężar własnego indywidualizmu…
„KIEDY SPADAJďż˝? ANIOŁY“
Poland 1959
35 mm, 22 min.
Scenariusz i reżyseria: Roman Polański
Dyplomowy film Romana Polańskiego to ambitna, kostiumowa produkcja, w której bezbarwne sceny z życia babci klozetowej z krakowskich Sukiennic przeplatają się z retrospekcjami z jej barwnej i pełnej nadziei młodości. “Anioły…” są jedynym – do momentu powstania “Pianisty” – filmem, w którym reżyser powrócił do czasów wojny. Oniryczna scena finałowa, w której anioł zstępuje na ziemię, jest rzadkim u Polańskiego przykładem motywu religijnego.
„LAMPA“
Polska 1959
35 mm, 7 min 50 sek.
Scenariusz i reżyseria: Roman Polański
W mroczny, surrealistyczny świat starego sklepu lalkarza wdziera się ogień, który w kilka minut pożera zabawki – w płomieniach, plastikowe twarze i ręce lalek wydają się żywe. Ta symboliczna etiuda pozostawia w widzu niepokój: skrupulatna praca i dorobek życia starego rzemieślnika poszły na marne w ciągu zaledwie kilku chwil.
„SSAKI“
Polska 1962
35 mm, 10 min 15 sek.
Scenariusz: Andrzej Kondratiuk, Roman Polański
Reżyseria: Roman Polański
Jeden z najciekawszych filmów Polańskiego, będący grą z formą filmową, jest jednocześnie pierwszą prywatną produkcją filmową w PRL. Nakręcona podczas pobytu w Zakopanem zabawa Polańskiego z przyjaciółmi, jest zadziwiająco przejrzystą metaforą o przekornej walce o dominacje, w której uczestniczymy wszyscy.